De koepelgevangenis in Haarlem heeft, ondanks z’n ligging aan de rand van het centrum, het een monumentaal gebouw betreft, zelfs een landmark voor de stad is, nooit echt bij Haarlem gehoord. Door de hermetische architectuur van het hoofdgebouw en de hoge muren rondom het enorme complex die de meeste bijgebouwen goeddeels aan het zicht onttrekken, er nooit een wezenlijk onderdeel van uitgemaakt.

Passanten die Haarlem in- of uitrijden wordt slechts een blik gegund op de achterkant van een van de bijgebouwen. De (ooit) monumentale ingang zelf, ondanks dat deze zich op steenworp afstand van het Spaarne en de molen De Adriaan bevindt, ligt aan een onbeduidend straatje.

Het plan dat wij met dit terrein, het koepelgebouw zelf en de bijgebouwen
hebben, is erop gericht deze situatie compleet om te draaien. Van het gesloten naar binnen gekeerde complex een grote, open en publieke ruimte maken. Een ruimte die een onlosmakelijk onderdeel met de stad zal gaan vormen. Met respect voor de bebouwing. Zonder de architectuur van het monumentale koepelgebouw en de omliggende bijgebouwen te vernielen.

Door de hoge ommuring regelmatig te onderbreken, zodat er vrij zicht komt op het binnenterrein. Het publiek wordt uitgenodigd dit terrein te betreden. Door in het hoofdgebouw, die enorme koepel, een grote publiekstrekker te vestigen. Hier een nieuw type warenhuis te beginnen, dat een grote aanzuigende werking zal hebben op publiek uit de wijde omgeving, uit Amsterdam en zde rest van Nederland. Maar waar ook veel internationale toeristen op af zullen komen. Net zoals de vernieuwende retail-concepten Merci in Parijs, Story in New York of Corso Como in Milaan veel toeristen trekken. Terwijl onze plannen voor het nieuwe warenhuis Gather stukken verder gaan. Grootser zijn. En vooral maatschappelijker zijn.

Door middenin de koepel een spannend glazen gebouw – ontworpen door het gerenommeerde internationale architectenbureau Mecanoo – van een aantal verdiepingen te laten verrijzen waarin het warenhuis Gather zich gaat vestigen. Een transparante plek vol reuring, waar het elke dag anders is, altijd iets te doen is, allerlei evenementen en shows worden gehouden, maar dat bovenal een podium gaat bieden aan beginnende merken, jonge ontwerpers en creatieve ambachtslieden.

Ook de vele cellen die zich in de muren van het koepelgebouw bevinden, willen we in ons plan opengooien. Hier de werkplaatsjes en ateliers van een aantal makers van onze artikelen gaan vestigen. Ruimten die natuurlijk ook voor het publiek toegankelijk zijn. Zodat zij met deze makers kunnen kennismaken. In dialoog met deze merken, beginnende ontwerpers en creatieve ambachtslieden kunnen treden. Er een relatie ontstaat tussen maker en koper, waardoor de artikelen niet meer anoniem zijn. Authenticiteit en oorspronkelijkheid zwaarder gaan wegen. De prijs een andere waarde krijgt.

Wij geloven ook sterk in de onderlinge samenwerking die ertussen al de verschillende cellen zal gaan ontstaan. En wat die kruisbestuiving hen, maar vooral ook onze bezoekers, gaat opleveren. De positieve energie die ervan uit zal gaan. Het plezier van het maken dat voor iedereen zichtbaar zal zijn. En aanstekelijk zal werken

Natuurlijk, die cellen zijn maar klein, hebben weinig vierkante meters, zijn prima voor sieraadontwerpers e.d., maar natuurlijk ongeschikt voor de wat grotere zaken. Maar gelukkig ligt de Koepelgevangenis niet alleen dicht bij alle uitvalswegen, maar ook op korte afstand van de Waarderpolder, waar onlangs, op het oude bedrijfsterrein van Spaarnelanden, een kleinschalige maakindustrie is neergestreken. Door de aanzuigende werking van ons warenhuis zullen zich ongetwijfeld meer van deze creatieve makers hier gaan vestigen. Een deel van dit nu nog wat troosteloze industrieterrein verder opvrolijken. Zodat ook hier spannende creatieve werkplekken ontstaan. Vergelijkbaar met bijvoorbeeld het NDSM-terrein in Amsterdam-Noord. Een ontwikkeling die niet alleen goed is voor het imago van Haarlem, maar ook voor de werkgelegenheid in deze regio.

Zo denken wij in de bijgebouwen een aantal opleidingsinstituten te vestigen, zoals een mbo-opleiding (wellicht in samenwerking met het Nova College) die de ambachtslieden gaat leveren voor deze nieuwe maakindustrie, een entrepreneursopleiding op hbo- en/of universitair niveau, een retail-opleiding die de medewerkers van de (overgebleven) landelijke ketens en zelfstandige winkeliers de fijne kneepjes van het nieuwe retail-denken bijbrengt, een hospitality-opleiding (opnieuw in samenwerking met het Nova College) en een hotel (voor de buitenlandse bezoekers, stagiaires en studenten). Maar ook ruimte voor start-ups, flexibele werkplekken voor zzp’ers en e.d. Kortom bedrijvigheid met en voor jonge mensen waar het in Haarlem nu nog vaak aan ontbreekt en die in Amsterdam zo booming is.

Gather is een money-en-meaning bedrijf. Oftewel een organisatie die kapitalistische methoden hanteert om een maatschappelijke doelstelling te realiseren. Die doelstelling is drieledig. Ten eerste willen wij het publiek (weer) laten kennismaken met unieke of in kleine oplagen vervaardigde artikelen. Spullen die authentiek zijn.
Eigen zijn. Karakter hebben. Met liefde zijn gemaakt. Langer dan een seizoen mee gaan. En waar dus niet alleen de prijs telt. Omdat het publiek daar een grote (latente) behoefte aan heeft. Ten tweede willen wij al die beginnende merken, ontwerpers en creatieve ambachtslieden gaan faciliteren.
Eindelijk het podium geven dat zij verdienen. Deze jonge goed opgeleide zelfstandigen die tot nu toek amper aan bod kwamen, door de grote ketens steevast werden genegeerd, in de schaduw van de grote retail-bedrijven moesten zien te overleven. En ten derde willen wij retail-organisaties in binnen- en buitenland, stadsbesturen, ontwikkelaars en vastgoedbedrijven laten zien waar de toekomst van de retail ligt. Welke functie winkels krijgen in de toekomende tijd. Waar het publiek behoefte aan heeft. Hoe je binnensteden kunt revitaliseren. De steeds verder oprukkende leegstand een halt kan toeroepen.

Het lijkt ons een goed idee al het vastgoed op het terrein van de gevangenis in een stichting onder te brengen. En zo het maatschappelijke en culture karakter van het terrein te waarborgen. De stad Haarlem kan borgen dat dit gebied een broedplaats wordt en blijft. De platte commercie buiten de deur wordt gehouden.

Dit terrein een duurzame nieuwe bestemming krijgt. Een grote trekpleister van de stad Haarlem wordt. Waar veel mensen uit binnen- en buitenland op af zullen afkomen.